Η Αγία Παρασκευή είναι δήμος στην περιφέρεια του Βορείου Τομέως της Αθήνας, εκτεινόμενος στο ανατολικό άκρο του αθηναϊκού πεδίου έως τους ορεινούς όγκους του Υμηττού. Η έκταση της περιοχής υπολογίζεται σε 7,935 τ.χμ. (5,64 τ.χμ. κατοικημένη) και ο μόνιμος πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ανέρχεται στους 62.147 κατοίκους, με πυκνότητα 7.524 ατόμων ανά τ.χμ. και υψόμετρο κέντρου 206 μ.
Η δημιουργία του οικισμού χρονολογείται κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, το 1929 αποσπάστηκε από τον δήμο Αθηναίων ως κοινότητα και μετέπειτα ως δήμος το 1963, αναπτυσσόμενος αρχικά ως παραθεριστικός προορισμός του Χαλανδρίου.
Οικιστικό κέντρο αποτελεί η κεντρική πλατεία με τον Ιερό Ναό της Αγίας Παρασκευής ο οποίος θεμελιώθηκε στις αρχές Οκτωβρίου του 1934, ενώ κεντρικός οδικός άξονας είναι η οδός Αγίου Ιωάννου, η οποία και συνδέει τη Λεωφόρο Μεσογείων με τον περιφερειακό δακτύλιο του Υμηττού. Εμβληματικά κτίρια της Αγίας Παρασκευής θεωρούνται το Αμερικανικό Κολέγιο Deree, το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», ο Ναός της Αγίας Παρασκευής, και το Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει η Μονή του Άγιου Ιωάννη του Κυνηγού. Επίσης ο Δήμος διαθέτει αθλητικές υποδομές με ένα απ' τα μεγαλύτερα γήπεδα για την περιοχή να είναι το Δημοτικό Γήπεδο Αγίας Παρασκευής, και ακολουθεί το Κλειστό Γυμναστήριο Κοντοπεύκου, που φιλοξενούν και τις τοπικές ομάδες της πόλης.
Η περιοχή έχει ιδιαίτερο φυσικό κάλλος με πλούσια βλάστηση, αλλά και άρτιο συγκοινωνιακό δίκτυο, διασυνδεόμενη με το Μετρό της Αθήνας και τον προαστιακό σιδηρόδρομο. Θεωρείται δε πέρασμα από το κέντρο της Αθήνας προς τα Μεσόγεια.
Δήμαρχος από το 2019 είναι ο Βασίλης Ζορμπάς.
Γεωγραφία
Ο κεντρικός οικισμός αναπτύσσεται αμφίπλευρα της Λεωφόρου Μεσογείων, πέριξ της Πλατείας Αγίας Παρασκευής. Το μικρότερο υψόμετρο, στο κατοικημένο τμήμα της πόλης, ανέρχεται σε περίπου 175 μ. ενώ το υψηλότερο στα περίπου 270 μ. από το επίπεδο της θάλασσας.
Νοτιοανατολικά, στους πρόποδες του Υμηττού εκτείνεται ο οικισμός του Αγιάννη, ενώ νοτιοδυτικά εντοπίζεται η φιλήσυχη γειτονιά της Νέας Ζωής και δυτικότερα, στα σύνορα με το Χολαργό, ο Τσακός με κέντρο την Πλατεία Μικράς Ασίας επί της οδού Αρκαδίου. Στο βόρειο τμήμα της Αγίας Παρασκευής εντοπίζεται το Κοντόπευκο, μεταξύ της Λεωφόρου Μεσογείων και της οδού Γαρυτού που αποτελεί και το σύνορο με το Δήμο Χαλανδρίου, βορειανατολικά ο Παράδεισος και ανατολικότερα, στα σύνορα με το Γέρακα, τα Πευκάκια.
Το Κοντόπευκο και ο Παράδεισος αναπτύχθηκαν οικιστικά κυρίως κατά τις δεκαετίες του 1970, του 1980 και του 1990 λόγω του μέτρου της αντιπαροχής, το οποίο δημιουργεί τετραώροφες πολυκατοικίες (πενταώροφες από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000) σε μέχρι πρότινος ελεύθερα οικόπεδα ή στη θέση παλαιών μονοκατοικιών. Τα Πευκάκια εντάχθηκαν στην Αγία Παρασκευή στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και αποτελούν την πιο πρόσφατη συνοικία του Δήμου. Είναι λογικό, επομένως, να βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης τόσο οικιστικά όσο και πολεοδομικά. Στο Κοντόπευκο έχουν δημιουργηθεί ποδηλατόδρομοι όπου εξυπηρετούνται οι ποδηλάτες.
Κλίμα
Αν και το χιόνι δεν εμφανίζεται κάθε χρόνο, οι χιονοπτώσεις δεν είναι σπάνιες. Το προάστιο της Αγίας Παρασκευής γνώρισε μεγάλες χιονοστρώσεις τον Ιανουάριο του 1981, τον Φεβρουάριο του 1983, τον Φεβρουάριο του 1985, τον Μάρτιο του 1987, τον Φεβρουάριο του 1991, τον Δεκέμβριο του 1991, τον Φεβρουάριο του 1992, τον Ιανουάριο του 2002 (με την μεγαλύτερη χιονόστρωση των τελευταίων 50 χρόνων), τον Φεβρουάριο του 2004, τον Ιανουάριο του 2006, τον Φεβρουάριο του 2008, τον Ιανουάριο του 2019, τον Φεβρουάριο του 2021 στη κακοκαιρία ''Μήδεια'' (30 εκατοστά +) και τον Ιανουάριο του 2022 στη κακοκαιρία ''Ελπίδα'' (40+ εκατοστά). Γενικά το κλίμα της χαρακτηρίζεται από ήπιο χειμώνα και ζεστό καλοκαίρι με λίγη υγρασία.
Ιστορία
Στην αρχαιότητα αποτελούσε τμήμα του δήμου Φλύας της Κεκροπίδος φυλής της Αρχαίας Αθήνας, στη μεσόγαια χώρα, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένους.
Απέχει 7,5 έως 11 χιλιόμετρα από το κέντρο της πρωτεύουσας και διοικητικά "εντάσσεται" στη χωρική αρμοδιότητα της Περιφέρειας Αττικής και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Επίσης εντάσσεται στο (άτυπο) "συγκρότημα" των Βορείων Προαστίων, του οποίου αποτελεί σύγχρονο συγκοινωνιακό κόμβο και ταυτόχρονα μια περιοχή που δεν έχει παύσει να γίνεται ολοένα πιο ελκυστική για τους κατοίκους του λεκανοπεδίου τα τελευταία 35 χρόνια.
Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα άρχισαν να εγκαθίστανται μόνιμοι κάτοικοι και το 1963 έγινε αυτόνομος δήμος που αποτέλεσε την πρωτεύουσα της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Ωστόσο το 1995 με την κατάργηση των Νομαρχιών και την ίδρυση των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, με το ν. 2218/1994, εντάχθηκε εντός της χωρικής αρμοδιότητας της Νομαρχίας Αθηνών ως άτυπη έδρα του "Ανατολικού Τομέα" της Νομαρχίας.
Το 1963 παρουσία των Βασιλέων, έναντι του λόφου Τσακού, εγκαινιάζεται το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών "Δημόκριτος". Βορειότερα είχε ανεγερθεί το Αμερικάνικο Κολέγιο, όπου φιλοξενήθηκε η Αμερικάνικη Ολυμπιακή Ομάδα το 2004 και τμήμα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Την περίοδο της χούντας οικοδομείται το Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ επί της λεωφόρου Μεσογείων, παραπλήσια του οποίου ήταν το μεγάλο στρατόπεδο των πεζοναυτών.
Σήμερα συνιστά εύρωστο προάστιο στο βορειανατολικό άκρο των Αθηνών.
Σημερινή κατάσταση
Οικοδομημένη στους πρόποδες του Υμηττού, η Αγία Παρασκευή είναι ένα από τα λίγα προάστια που προικίστηκαν με πλούσια βλάστηση, κυρίως στις υπώρειες του όρους. Η υψηλής ποιότητας ζωή στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα τον κορεσμό της, ώστε κατά την απογραφή του 2011 από την ΕΣΥΕ, η Αγία Παρασκευή να μετρά μόνιμο πληθυσμό 59.704 κατοίκους. Διαθέτει πληθώρα σχολείων και βρίθει από πλατείες, ελεύθερους χώρους και πάρκα. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως κάθε συνοικία έχει και τη δική της τοπική πλατεία μαζί με την τοπική της μικρο-αγορά.
Στην κεντρική πλατεία της βρίσκεται και η ομώνυμη εκκλησία, ενώ αποτελεί και ένα από τα πιο καλαίσθητα και επισκέψιμα σημεία εστίασης για τους δημότες των Βορειοανατολικών Προαστίων, αλλά και των Μεσογείων. Φημισμένη είναι και η γειτονική πλατεία του Αϊ-Γιάννη με την πληθώρα καφέ, εστιατορίων, εμπορικών κέντρων, γυμναστηρίων κ.λ.π. Στον Υμηττό βρίσκεται η Μονή του Άγιου Ιωάννη του Κυνηγού με θέα του λεκανοπεδίου μέχρι και τον Πειραιά. Η πευκόφυτη φύση της προσφέρεται για περπάτημα, ποδηλασία και πικ-νικ. Μάλιστα ο δρόμος από το βουνό συνεχίζει μέχρι το Δάσος της Καισαριανής.
Η Αγία Παρασκευή αποτελεί την είσοδο στο λεκανοπέδιο από τα ανατολικά και επικοινωνεί με την πεδιάδα των Μεσογείων μέσω της ομώνυμης λεωφόρου (Λεωφ. Μεσογείων). Συνδέεται με την Αττική Οδό μέσω της Περιφερειακής Υμηττού (κόμβοι 13, Υ3 και Υ4). Ο περιφερειακός οδικός δακτύλιος της πόλης εναρμονίζεται γύρω από την Αγία Παρασκευή και το Χολαργό. Αποτελείται από τη Λεωφόρο Μεσογείων που κινείται βόρεια του Χολαργού και του παραδοσιακού κάτω οικισμού της Αγίας Παρασκευής, ενώ μετά τη δόμηση των βόρειων εκτάσεων (Κοντόπευκο, Παράδεισος, Πευκάκια) ουσιαστικά χωρίζει την πόλη στα δύο. Η Λεωφόρος κινείται καθοδικά έως ότου αγγίξει το ανατολικό άκρο του λεκανοπεδίου επί του Υμηττού (Σταυρός). Μετά την οικειοποίηση και της έκτασης "Πευκάκια" όπου παλαιότερα διέμεναν αθίγγανοι και εμφανιζόταν στους χάρτες είτε στο Χαλάνδρι είτε στο Γέρακα, δημιουργείται ένας μικρός περιφερειακός δακτύλιος γύρω από την έκταση (Περιφερειακή Υμηττού και Αττική Οδός προς της συμβολή τους στο Σταθμό της Δ. Πλακεντίας που αγκαλιάζουν την πόλη από τα βορειοανατολικά μέχρι το Σταυρό).
ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/wikiΑγία_Παρασκευή_Αττικής
